سپتیسمی (به انگلیسی: Septicemia) یا گندخونی نوعی التهاب است که سراسر بدن را فرا می‌گیرد و به دلیل عفونت پیش می‌آید.
گندخونی یک بیماری نیست که به واسطه عاملی خاص شکل بگیرد. از این رو، برخلاف گلو درد میکروبی یا مننژیت باکتریایی، هیچ دلیل واحدی برای گندخونی وجود ندارد.
در افراد بسیار پیر و خیلی جوان که سیستم ایمنی ضعیف دارند، ممکن است هیچ نشانه‌ای از عفونت خاص و کاهش دمای بدن وجود نداشته باشد یا دمای بدن به جای دمای بالای بدن در حالت طبیعی باشد.
گندخونی خیلی شدید نوعی بیماری است که باعث عملکرد ضعیف اندام یا جریان خون ناکافی می‌شود. جریان خون ناکافی ممکن است با فشار خون پایین، لاکتات خون یا کم بودن خروجی ادرار همراه گردد. شوک سپتیک نوعی فشار خون پایین است که به دلیل گونه‌ای گندخونی به وجود می‌آید و با وجود تزریق میزان مناسبی از مایعات درون‌وریدی، بهبودی حاصل نمی‌گردد.
هر فردی می تواند به گندخونی مبتلا شود، اما اگر بیش از ۶۵ سال سن دارید، از سیستم ایمنی ضعیفی برخوردار هستید، یا به یک بیماری مزمن مانند دیابت، بیماری ریوی، بیماری کلیوی، یا سرطان مبتلا هستید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این شرایط قرار دارید.
جویدن ناخن ها نه تنها می تواند ظاهر زشت ناخن ها را به همراه داشته باشد، بلکه می تواند شما را در معرض خطر ابتلا به سپسیس یا گندخونی قرار دهد. این شرایطی جدی و خطرناک است که می تواند حتی زندگی فرد را در معرض خطر قرار دهد.
عامل بیماری گندخونی :
گندخونی به دلیل تحت تأثیر قرار گرفتن پاسخ ایمنی توسط عفونت به وجود می‌آید. این عفونت در بیشتر مواقع به دلیل باکتری ایجاد می‌گردد، اما همچنین به دلایلی همچون قارچ، ویروس یا انگل نیز ممکن است اتفاق بیفتد.
معمول‌ترین نقاطی که دچار عفونت می‌شوند این موارد هستند: ریه‌ها، مغز، مجاری ادراری، پوست و ارگان‌های شکمی. عوامل خطر شامل مواردی همچون سالمندی یا جوانی، سیستم ایمنی ضعیف در برابر شرایطی از قبیل سرطان یا دیابت و ترومای بزرگ یا سوختگی است.
سپتیسمی نوعی التهاب است که سراسر بدن را فرا می‌گیرد و به دلیل عفونت پیش می‌آید
تشخیص بیماری گند خونی :
تشخیص این بیماری به صورت شناسایی حداقل دو سندروم پاسخ التهابی سیستمیک (SIRS) به خاطر یک عفونت فرضی انجام می‌شود. پیش از شروع به استفاده از آنتی‌بیوتیک، توصیه این است که کشت خون صورت گیرد؛ اما عفونت خون برای تشخیص این بیماری نیاز نیست. تصویربرداری پزشکی باید به انجام برسد تا موقعیت احتمالی عفونت تشخیص داده شود.
علائم گندخونی :
در اوایل ابتلا به گندخونی، بیماران متوجه احساس گیجی یا سردرگمی می شوند. همچنین، ممکن است تنگی نفس را تجربه کنند زیرا بدن برای مبارزه با عفونت فعالیت بیشتری انجام می دهد. از دیگر نشانه هایی که باید مورد توجه قرار بگیرند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
احساس ضربان سریع قلب
تب، لرز، یا احساس سرما
درد شدید
پوست تر و چسبناک یا خیس عرق
علائم گندخونی به طور معمول یک یا دو روز پس از ابتلا به عفونت ظاهر می شوند. پس اگر ساعت ۲ بعد از ظهر پوست انگشت خود را خراش داده اید، در ساعت ۳ بعد از ظهر به گندخونی مبتلا نمی شوید. در مقابل، اگر روز یکشنبه به یک عفونت دستگاه ادراری مبتلا بوده اید که به رغم درمان پیشرفت کرده است، ممکن است روز سه شنبه با شوک سپتیک مواجه شوید.
در اوایل ابتلا به گندخونی، بیماران متوجه احساس گیجی یا سردرگمی می شوند
چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر هر کدام از علائم سپسیس را مشاهده کردید و یا اگر در هر کدام از وضعیت های زیر بودید به پزشک مراجعه کنید.
در حال شیمی درمانی و یا درمان با اشعه هستید.
پیوند عضو شده اید.
ایدز داشتید.
کودک زیر دو ماه که تب، بی حالی، کاهش اشتها، تغییر در رفتار طبیعی، راش غیر معمول دارد.
رژیم غذایی سالم و محافظت در برابر گندخونی
یک رژیم غذایی سرشار از فیبر و چربی های سالم و حاوی قندهای تصفیه شده، چربی های اشباع و غذاهای فرآوری شده کم را مصرف کنید.
رژیم غذایی مدیترانه ای یکی از گزینه هایی است که می تواند تمام این خواسته ها را برآورده سازد.
در شرایطی که امروزه بسیاری از رژیم های غذایی محبوب، شما را به کنار گذاشتن یا محدود کردن شدید گروه های غذایی مختلف تشویق می کنند، رژیم غذایی مدیترانه ای این امکان را فراهم می کند تا در صورت رعایت حد اعتدال، بیشتر مواد غذایی را مصرف کنید. رژیم غذایی سالم حتی می تواند خطر ابتلا به گندخونی را کاهش دهد.
قوانین رژیم غذایی مدیترانه ای ساده هستند:
مقدار زیادی از میوه ها، سبزی ها، مغزدانه ها، حبوبات، سیب زمینی، غلات کامل، گیاهان دارویی، ادویه ها، غذاهای دریایی و روغن زیتون فوق بکر مصرف کنید.
گوشت ماکیان، تخم مرغ، پنیر، و ماست را به مقدار متوسط مصرف کنید.
شیرینی ها و گوشت قرمز را گاهی اوقات مصرف کنید.
از گوشت های فرآوری شده، غلات تصفیه شده، روغن های تصفیه شده، و دیگر غذاهای بسیار پردازش شده پرهیز کنید.
آب لیمو می‌تواند با علائم مسمومیت خون یا سپتیسمی مقابله کند
درمان خانگی عفونت خون
زردچوبه : زردچوبه به عنوان یکی از داروهای سنتی خانگی برای انواع مختلفی از مشکلات سلامتی از جمله عفونت خون شناخته شده است. کورکومین موجود در زردچوبه برای بالا بردن سطح پروتئین خون بسیار مناسب است. افزایش پروتئین خون در بدن می تواند انواع مختلفی از عفونت ها را متوقف کند.
لیمو: لیمو غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها است. این آنتی‌اکسیدان‌ها نقش موثری در تقویت سیستم ایمنی بدن دارند و عفونت‌هایی را که به بدن حمله می‌کنند، پس می‌زنند. لیمو غنی از یک ویتامین آنتی‌اکسیدانی است به نام ویتامین C یا اسید اسکوربیک که باعث افزایش توانایی بدن برای دفع عفونت‌ها می‌شود. آب لیمو می‌تواند با علائم مسمومیت خون یا سپتیسمی مقابله کند. البته، درمان پزشکی نیز باید انجام شود.
ویتامین C: ویتامین C یا اسید اسکوربیک با استرس‌های اکسیداتیو مبارزه می‌کند و اجازه‌ی لخته شدن خون را در مویرگ‌های اندام‌های حیاتی نمی‌دهد. این امر ارگان را نجات می‌دهد و خطر را رفع می‌کند. بنابراین در حالی که پزشک شما ممکن است شما را با آنتی‌بیوتیک یا هر روش دیگری درمان کند، خوردن مرکباتی از قبیل پرتقال و لیمو نیز قطعا به شما کمک خواهد کرد.
چای سبز : تحقیقات ثابت کرده است که چای سبز برای درمان عفونت خون بسیار موثر است. چای سبز دارای ترکیباتی است که می تواند موجب مهار باکتری ها شود.
سیب‌زمینی : آب سیب‌زمینی یک درمان موضعی طبیعی برای التهابات ناشی از سپیتسمی است (در صورتی که التهابی رخ بدهد).
التهاب سپسیس ممکن است روی پوست ظاهر شود.
– آب سیب‌زمینی یا برش‌های سیب‌زمینی را در منطقه‌ی آسیب‌دیده استعمال کنید.
– برش‌های نازک سیب‌زمینی را آماده کنید و آن‌ها را در ناحیه‌ی دچار آسیب قرار دهید. به آرامی سیب‌زمینی را روی آن ناحیه مالش بدهید و پس از مدتی یک تکه‌ی دیگر سیب‌زمینی بردارید و به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه انجام این روش را ادامه دهید.
سیر : سیر یکی از بهترین سبزیجاتی است که می تواند به طور گسترده برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده شود. در درمان عفونت خون نیز یکی از مناسب ترین درمان ها سیر است زیرا حاوی ماده ای به نام آلیسین بوده که به مبارزه در برابر باکتری های عفونت زا و سمی خون می پردازد. همچنین استفاده از سیر سیستم ایمنی را تا حد زیادی افزایش می دهد.
اگر از عفونت خون رنج می برید، استفاده از سیر را در وعده های غذایی روزانه فراموش نکنید.
ماش : ماش گیاه بومی هند می باشد که در درمان عفونت خون تاثیر گذار است. ماش التهاب را کاهش می دهد و موجب خنثی شدن HMGB1 در خون می گردد.
سعی کنید در هفته، چندین مرتبه از ماش در کنار وعده های غذایی، یا حتی به عنوان وعده اصلی غذایی استفاده شود. البته از آنجایی طبع ماش کمی سرد و خشک می باشد، در مصرف آن احتیاط کنید.