بیشتر خانم ها موقع خرید مواد پاک کننده فقط به قدرت پاک کنندگی آن فکر می کنند و توجهی به تاثیر آن ها روی سلامت شان ندارند. دست های ترک خورده، خشک و پر از لک خیلی از خانم ها که با وسواس زیاد، در طول سال و در آخرین روزهای سال، سخت مشغول خانه تکانی هستند، تایید کننده این حرف است. بیشتر مواد شوینده شامل اسید هستند که در لکه بری، تمیزکنندگی و از بین بردن چربی ها نقش دارد. تماس زیاد با این مواد اول به خشکی پوست و ترک و خارش منجر می شود، بعد هم ادامه اش باعث بروز اگزما در فرد می شود.
مواظب پوستت باش
در صورت استفاده مکرر از شوینده ها، پوست دچار چروک و خشکی و در نهایت پیری زودرس در زنان می شود. اغلب حساسیت های شوینده ها از نوع تماسی است و در اثر تماس با شوینده هایی که مواد اولیه آن زیاد است فرد دچار حساسیت می شود. بهترین راه جلوگیری از بروز تحریک و آلرژی پوست، تماس غیرمستقیم با مواد شوینده است که پوشیدن دستکش از جمله آن هاست، یعنی وقتی مادر محترمتان مجبورتان کرد که کل خانه را با دستمال آغشته به سفید کننده برق بیندازید، از او خواهش کنید که لطف کند و یک عدد دستکش برای تان بخرد تا حداقل سال آینده هم بتوانید از این دست ها در خدمت خانواده استفاده کنید.
بهترین نوع دستکش، انواع دو لایه است که قسمت بیرونی آن از جنس پلاستیکی و قسمت درونی آن از جنس نخی است. بهتر است دستکش بلند و سالم باشد تا از نفوذ مواد شوینده به دست جلوگیری شود. با هر تماس پوست دست با شوینده ها، مواد اسیدی به قلیایی تبدیل می شود و خاصیت میکروب کش اسیدی پوست از بین می رود و از طرفی به دلیل چربی زدایی شوینده ها، پوست به تدریج خشک می شود. کسانی که بدون استفاده از دستکش، مواد شوینده را مصرف می کنند، به تدریج پوست شان خشک، قرمز و ترک خورده می شود. پس از اتمام کار بهتر است دست ها را بشویید و بعد هم از یک کرم مرطوب کننده استفاده کنید.
از علل ایجاد اگزمای دست چیست؟
یکی از شایع‌ترین بیماری‌های زنان، اگزمای (درماتیت) دست است و به جرأت می‌‌توان گفت کمتر خانمی است که مبتلا به این عارضه نباشد، این بیماری در اثر تماس پوست با برخی مواد رخ می‌‌دهد که در این حالت به آن “اگزمای تماسی دست” اطلاق میشود.
این اگزما به دو دسته اگزمای تماسی دست از نوه حساسیتی و اگزمای دست از نوع تحریکی دسته‌بندی میشود.
اگزمای تماسی دست ازنوع آلرژیک حساسیتی، در این حالت، پوست نسبت به مواد خاصی حساسیت دارد. تماس با این مواد موجب ظهور سلول‌های مخصوصی در پوست میشود. این سلول‌ها، یک سری مولکول‌های تحریک کننده بافتی ترشح می‌کنند و به دنبال آن قرمزی، خارش و پوسته‌ریزی ظاهر میشود. بیمار پوستش را می‌‌خاراند و با این کار عفونت هم به اگزما اضافه میشود و در نهایت پوست دست، خشک، خشن، ضخیم (مثل چرم) و دارای پوسته و ترک‌های دردناک میشود. تخمین زده شده دو درصد افراد جامعه دارای این نوع اگزمای تماسی هستند.
چه موادی در ایجاد حساسیت پوستی دخیل هستند؟
به طور کلی هر ماده‌ای می‌تواند موجب بروز حساسیت تماسی در دست شود، اما شایع‌تر از همه، برخی فلزات مانند نیکل و کروم، مواد آرایشی، برخی از گیاهان مثل پیچک سمی، مواد پلاستیکی و گاهی داروهای موضعی مثل کرم نئومایسین است.
نیکل و کروم در پوشش بسیاری از وسایل فلزی روزمره مانند جواهرات بدلی، زیورآلات، ساعت، وسایل آشپزخانه و تعداد بی‌شماری لوازم دیگر وجود دارد که به علت فراوانی این مواد در محیط زندگی، اجتناب از آنها بسیار مشکل و در حقیقت غیر ممکن است.
به این دلیل در تشخیص این نوع اگزمای تماسی دست، باید نهایت احتیاط از جانب پزشک به عمل آید و تشخیص با آزمایش‌های دقیق آزمایشگاهی (در حد امکان) تأیید شود، زیرا این تشخیص دردسرهای زیادی را برای بیمار به وجود می‌‌آورد و استرس‌های فراوانی را به او وارد می‌‌کند، به هر حال مهمترین قسمت درمان، پرهیز (تا حد امکان کامل) از ماده حساسیت‌زاست و اگر این مورد خود رعایت شود، نه تنها نیاز به درمان دارویی بسیار کاهش می‌‌یابد، بلکه گاهی بدون درمان دارویی هم فرد خود به خود بهبود می‌‌یابد.
علاوه بر این در اگزمای تماسی دست از نوع تحریکی؛ ماده مسوول موجب تحریک، آزار پوست، ایجاد اختلال و تخریب در ساختمان پوست میشود.
این نوع، شایع‌ترین علت اگزمای دست خانم‌ها را تشکیل می دهد. موادی که بیشتر مسوول بروز این حالت هستند، عبارتند از شوینده‌ها و دترژانت‌ها (مثل وایتکس و غیره)، مواد آرایشی، فرآورده‌های نفتی، سیمان، اسیدها و مواد قلیایی.
هر فرد به مدت طولانی و زیاد با آب و مواد پاک کننده سر و کار داشته باشد، خواه ناخواه مبتلا به این عارضه میشود، بنابراین بروز آن در آشپزها، خانم‌های خانهدار، مادرانی که بچه کوچک دارند (به دلیل تعویض کهنه بچه) و مشاغل خدماتی دور از انتظار نیست، مگر این که مراقبت و محافظت دقیق و مرتب از پوست به عمل آید. در اینجا هم اصل کلی درمان، پرهیز از تماس مستقیم با مواد تحریک کننده است.
مواد شوینده ای که تاریخ مصرف آن ها گذشته است، قدرت تخریبی بیشتری روی پوست دارند
تاریخ مصرف مواد شوینده
یادتان باشد مواد شوینده ای که تاریخ مصرف آن ها گذشته است، قدرت تخریبی بیشتری روی پوست دارند. هم چنین مخلوط کردن مواد شوینده با هم (مثل جوهر نمک و وایتکس) که خیلی از خانم ها برای افزایش قدرت پاک کنندگی به آن متوسل می شوند، سلامت پوست را به طور جدی تهدید می کند.. هم چنین استفاده از سرکه به عنوان شوینده می تواند در درازمدت به پوست دست آسیب برساند. افرادی که به صورت مادرزادی، استعداد اگزما دارند و هر از گاهی دچار خشکی و ترک سرانگشتان یا قسمت های دیگر دست می شوند، مطمئن باشند با استفاده از مواد شوینده بروز این عارضه در آن ها بیشتر می شود.
آیا ارتباطی بین مصرف موادغذایی و اگزمای دست وجود دارد؟
ارتباط مصرف مواد غذایی مختلف با اگزمای تماسی دست مشخص نیست، اگر تصور می‌‌کنید رابطه‌ای بین بیماری شما و ماده غذایی خاصی وجود دارد، بهتر است حداقل برای سه ماه آن ماده غذایی خاص را از رژیم خود حذف و نتیجه را بررسی کنید، البته گفتنی است که گاهی تماس دست با آن ماده غذایی هنگام خوردن، موجب بروز اگزما میشود، یعنی ورود آنها به دستگاه گوارشی نقشی در ایجاد بیماری ندارد، برخورداری از آرامش فکری و پرهیز از استرس در تمام مراحل زندگی و برای فردی (بیمار یا سالم ) بسیار مفید است. از مصرف بیش از اندازه مواد آرایشی، عطریات، اسپر‌ی‌های خوشبوکننده و سیگار پرهیز کنید.
در مورد دستکش و چگونگی استفاده از آن بگویید؟
دستکش، پوشش محافظتی است که پوست گرانبهای دست شما را از گزند مواد آسیب رسان خارجی حفظ می‌‌کند. دیده شده است که خانم‌های خانهدار برای وسایل آشپزخانه و منزل، کاور (پوشش پلاستیکی) تهیه کرده و آنها را با دقت می‌پوشانند، ولی در مورد پوست ارزشمند خود که هدیه خداوند است و جانشینی ندارد، اهمال می‌کنند و بهانه می‌‌گیرند که با دستکش نمی‌توان کارهای منزل را انجام داد یا ظرف‌ها خوب تمیز نمی‌شوند، این بهانه‌ها حتی اگر صحیح هم باشند، هیچ فایده‌ای به حال فرد ندارد. اگر دستکش به طور منظم و مرتب استفاده نشود، دیر یا زود پوست خراب میشود و هیچ وقت به حال اول (حتی با درمان) باز نمی‌گردد.
صابون مورد مصرف باید ملایم، خنثی یا چرب باشد. یک اشتباه رایج این است که فرد تصور می‌‌کند چون صابون را پزشک تجویز کرده است، بنابراین باید در هر بار شستن دست، صابون هم استفاده شود. این فکر بسیار نادرست است، زیرا حتی در مورد صابون طبی هم هر چقدر کمتر دست با آن تماس داشته باشد بهتر است و تنها زمانیکه صابون لازم است باید از آن استفاده شود.
اینگونه افراد بیشتر مستعد اگزماى دست هستند:
افراد با پوست خشک و یا افرادی که دارای سابقه اگزما هستند در تماس با مواد شوینده بیشتر در معرض آسیب هستند، همچنین افرادی هم که دارای پوستهای معمولی بوده، اما مدت و تعداد دفعات تماس آنها با این مواد زیاد است نیز در معرض آسیب قرار دارند و باید نسبت به مراقبت هر چه بیشتر از پوست خود اقدام کنند.
افرادی که دارای پوست خشک هستند بعد از استحمام و استفاده از مواد شوینده حتما دستان خود را چرب کنند.به تماس طولانی مدت با مواد شوینده موجب ایجاد ضایعاتی در پوست از جمله اگزمای تماسی تحریکی میشود که در این نوع اگزما پوست اطراف نوک انگشتان پوسته پوسته شده، ترک برداشته و زبر میشود و در موارد شدید نیز محل ترکها خونریزی هم خواهد داشت.
