گزش و نیش حشرات در مواقعی رخ می‌دهد که یک حشره برای تغذیه یا برای دفاع از خود از طریق مکانیسم‌های دفاعی خود فردی را نیش می‌زند. برخی حشرات پس از نیش زدن، اقدام به تزریق اسید فرمیک می‌کنند که می‌تواند منجر به واکنش فوری پوستی که معمولاً قرمزی و تورم در ناحیه گزیده شده‌است بشود. گزش مورچه آتشین، زنبور، زنبور بی‌عسل و زنبور سرخ دردناک است و ممکن است در افرادی که به گزیدگی حساسیت دارند، موجب واکنش آلرژیک شدیدی به نام شوک آنافیلاکسی شود.
همه می‌دانیم که جای نیش بعضی از حشرات می‌تواند بسیار دردناک و درعین حال خطرناک باشد. اما گاهی‌اوقات به‌دلیل تشخیص داده نشدن نوع حشره، ممکن است زمان از دست رفته و جان ما در معرض خطر قرار گیرد. بنابراین تشخیص نیش حشرات مختلف بسیار حیاتی است، به‌خصوص اگر در مناطقی زندگی می‌کنیم که حشرات به وفور وجود دارند .
نیش پشه :
نیش پشه، کوچک، گرد و کمی پف‌کرده است که به‌سرعت خود را نشان می‌دهد. جای نیش به‌رنگ قرمز در می‌آید. جای آن سفت و متورم میشود و شروع به خارش میکند. پشه ممکن است چند ناحیه شما را نیش زده باشد.
اغلب پشه جاهایی از پوست را نیش می‌زند که زیر لباس نیست. محل مورد علاقه این حشره برای نیش زدن هم اغلب جاهایی که پوست نازک است و راحت می‌توان به رگ خونی دسترسی داشت. پشه پس از نیش زدن، بزاق خود را وارد زخم میکند. این بزاق حاوی ماده ضد انعقاد خون است و باعث رقیق شدن خون میشود. همین مساله باعث میشود تا پوست قرمز و متورم شود و خارش بگیرد.
جای نیش پشه
نیش زنبور سرخ یا زنبور گاوی :
سم زنبور گاوی حاوی هیستامین و استیل کولین می باشد. ناحیه ای که توسط یک زنبور سرخ یا زنبور گاوی دچار گزیدگی می شود، قرمز و متورم شده و فرد دچار درد شدیدی در این ناحیه می شود.
اگر فردی که دچار گزیدگی با زنبور گاوی شده دچار درد در اندام ها شود، گوش ها و لب ها آبی شده و یا دچار مشکلات تنفسی شود، بهتر است هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کند چون ممکن است دچار حساسیت شده باشد.
جی نیش زنبور گاوی
نیش یا گزیدگی زنبور عسل
نیش زنبور عسل باعث درد شدید می شود که ممکن است برای چند دقیقه ادامه پیدا کند و سپس به یک احساس تیر کشیدن مداوم تبدیل شود. چند روز بعد ممکن است این منطقه هنوز نسبت به درد حساس بوده و تیر بکشد. در اطراف محل گزش، پوست قرمز و در دور آن سفید می شود، اطراف محل ممکن است خارش داشته و در هنگام لمس، گرم باشد. اگر قبلا توسط زنبور عسل گزیده شده باشید، بدن شما ممکن است دارای یک پاسخ ایمنی نسبت به سم آن باشد، که موجب تورم در منطقه ای که گزیده شده و خارش دارد، یا در کل بدن شود.
جای نیش زنبور عسل
نیش ساس :
معمولا ساس یواشکی نیش زده و توسط میزبان احساس نمی شود، زیرا هنگام نیش زدن یک ماده بی حس کننده به همراه یک ماده ضد لخته به محل گزش تزریق می کند تا خون لخته نشده و به تغذیه خود ادامه دهد. جای نیش قرمز و خارش دار پوست ممکن است اولین نشانه های گزش ساس باشد. بیشتر دست ها و شانه ها را نیش می زند و نیش زدن ها معمولا در یک سطر و مستقیم رخ می دهد
معمولا نیش ساس به درمان طبی خاصی نیاز ندارد. عفونت باکتریال ثانویه محل نیش ممکن است رخ دهد که معمولا حاصل خاراندن طولانی بوده و مستلزم درمان است. کرم های آنتی بیوتیک موضعی یا پماد ممکن است علائم عفونت ثانویه را برطرف کند. لوسیون های ضد عفونی کننده ممکن است سودمند باشد. اگر نسبت به نیش ساس واکنش آلرژیک رخ داد، ممکن است پزشک تجویز داروهای آنتی هیستامین یا کورتیکواستروئید را توصیه کند.
جای نیش ساس
نیش مورچه های آتشین :
جای نیش مورچه آتشین بسیار خطرناک است و بعد از گزش آن حتما به پزشک مراجعه کنید.
مورچه آتشین حشرات کوچکی هستند که شکل آنها خشن و به رنگ قرمز و سیاه می باشند. جای نیش آنها بسیار دردناک است . جای نیش آنها قرمز پر رنگ می باشد . جای نیش مورچه وحشی باد می کند و تاول می زند .
جای نیش مورچه های آتشین
نیش کنه :
جایی که کنه نیش می‌زند به صورت یک دایره قرمز میشود. این حشره ممکن است برای مدت طولانی در بدن قربانی باقی بماند و با مکیدن خون، بدنش بزرگ‌تر شود.
موضوع بدی که در مورد کنه وجود دارد این است که نیش آن می‌تواند بیماری‌هایی همچون ورم مغز، بیماری لایم (نوعی عفونت اسپیروکتی چندسیستمی) یا مشکلات سلامتی دیگری را برای فرد بدنبال داشته باشد. اگر حشره را از بدن جدا کردید اما متوجه شدید که قرمزی آن برطرف نمی‌شود و بزرگ‌تر هم میشود، خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید.
جای نیش کنه
نیش خرمگس :
جای نیش خرمگس درست مانند توده بزرگ پر از چربی به نظر می رسد، خرمگس با وارد کردن نیش خود در بدن انسان، خون را می مکد به همین دلیل جای نیش بسیار دردناک است. جای نیش خرمگس اول به صورت یک نقطه ی قرمز کوچک به اندازه ی ۱ میلی متر بر روی پوست ظاهر می شود که پس از مدتی متورم شده و دچار خارش می شود.
خرمگس بیماری های مختلفی از جمله تولارمی یا تب خرگوش و سیاه زخم را به انسان منتقل می کنند، نکته ی جالب اینکه آن ها بیشتر به گله های گاو حمله می کنند نه انسان ها.
جای نیش خرمگس
نیش شپش :
محل نیش شپش معمولا در اطراف موهاست، یعنی سر و گردن. جای نیش شبیه به نیش پشه است و درصورت مشاهده خیلی زود باید پیگیری شود چرا که این حشرات کوچک، ناقل بیماری‌هایی مانند تیفوس یا تب خنق هستند. همچنین شپش خیلی سریع تولید مثل میکند و گسترش می‌یابد؛ بنابراین اگر یک نفر از اطرافیان شما به آن مبتلا باشد، شما نیز در معرض خطر هستید.
جای نیش شپش
نیش عنکبوت :
عنکبوت‌ها انواع مختلفی دارند که نیش برخی از آنها مانند تانتولا، عنکبوت گرگی، عنکبوت هوبو و عنکبوت قهوه‌ای نیش خطرناکی دارند و بعد از مشاهده حتما باید به پزشک مراجعه شود. جای نیش عنکبوت چرکین و تاول مانند است و به شدت قرمز میشود.
نیش عنکبوت قهوه‌ای نیز خطرناک است، اما خوشبختانه معمولا در ایران وجود ندارد. محل نیش دردناک است و چند ساعت بعد از گزیدگی علائم آن پدیدار میشود. اما عوارض آن تنها محدود به محل گزش نیست، بعضا تب، حالت تهوع، کم خونی همولیتیک و مشکلات کلیوی هم در اثر گزش این عنکبوت مشاهده شده است.
عنکبوت گرگی نیز بیشتر در آمریکا یافت میشود و تنها زمانی که احساس خطر کند، به انسان حمله میکند. تنها واکنش بدن به گزیدگی این حشره خارش و تاول است که بعد از یک هفته تا ده روز از بین می‌رود.
جای نیش عنکبوت
نیش سارکوپتس اسکابئی :
جای نیش این حشره باعث بیماری جرب یا همان گال می شود . نشانه های آن بعد از ۴ تا ۶ هفته ظاهر می شود و جای نیش آن به شدت خارش دارد و تاول های کوچک ریزی می زند .
این بیماری مسری است و به راحتی با تماس مستقیم پوست و لباس منتقل می شود . در صورت مشاهده به پزشک مراجعه کنید و حتما نکات بهداشتی را رعایت کنید .
نیش سارکوپتس اسکابئی
جلوگیری از نیش حشرات
وقتی در کنار کندو یا لانه‌ی حشرات قرار دارید، احتیاط بیشتری به‌خرج دهید. وقتی در طبیعت قرار دارید، نکات زیر را رعایت کنید:
کلاه و لباسی بپوشید که همه‌ی اعضای بدن‌تان را می‌پوشاند.
از رنگ‌های خنثی استفاده کنید و از پوشیدن لباس‌هایی که طرح‌شان گل‌دار است، خودداری کنید.
از عطر و لوسیون‌های معطر استفاده نکنید.
غذاها و نوشیدنی‌ها را بپوشانید.
از شمع سیترونلا (دور کننده حشرات) استفاده کنید.
برخی حشرات پس از نیش زدن، اقدام به تزریق اسید فرمیک می‌کنند
درمان نیش حشرات :
اغلب نیش حشرات را می توان در خانه درمان کرد. اگر نیش حشره همچنان درون پوست قرار دارد آن را خارج کنید. محل آن را با آب شست وشو دهید و از یک بسته یخ برای کاهش درد و تورم استفاده کنید. کرم های معمولی ضدخارش، قرص های ضددرد و آنتی هیستامین ها را می توان برای کاهش عوارض استفاده کرد. همچنین می توانید از ترکیب آب و جوش شیرین برای کاهش خارش استفاده کنید.
اگر واکنش شما و یا دیگران به نیش حشره شدید بود با اورژانس تماس بگیرید. قبل از رسیدن اورژانس توجه داشته باشید که لباس فرد موردنظر در تنش راحت بوده و او به یک طرف دراز کشیده باشد. اگر تنفس او قطع شد از عمل CPR استفاده کنید.
اگر عنکبوت قهوه ای و بیوه ی سیاه شما را نیش زد، حتی اگر نشانه ها ی آن چندان مشهود نیست، باز هم به اورژانس مراجعه کنید. این موضوع برای نیش عقرب نیز صدق می کند.
جوش شیرین :
جوش شیرین حاوی ترکیبات قلیایی ملایم است که به خنثی کردن تعادل pH پوست کمک کرده و این ماده را به یک درمان طبیعی عالی برای نیش پشه تبدیل می کند. جوش شیرین التهاب اطراف محل نیش پشه را کاهش می دهد که به تسکین درد و خارش منتج می شود. یک قاشق غذاخوری جوش شیرین را با مقدار کافی آب ترکیب کنید تا ترکیبی خمیر مانند شکل بگیرد. این خمیر را روی محل نیش پشه قرار داده و اجازه دهید ۱۰ دقیقه به همین شکل باقی بماند و سپس موضع را با آب شستشو دهید.
جوش شیرین به تسکین درد و خارش جای نیش کمک می کند
تشخیص و درمان نیش حشرات
آلوئه ورا :
از درمان های مهم خانگی برای بیماری های پوستی از جمله گزش پشه، استفاده از آلوئه ورا است. استفاده از آلوئه ورا، نه تنها خارش نیش پشه را تسکین می دهد، بلکه سبب تسریع در بهبودی آن نیز می شود. این گیاه علاوه بر کاربرد تزئینی، حاوی خواصی است که در درمان بیماری هایی همچون پسوریازیس، تبخال و یبوست کاربرد دارد. همچنین ژله آلوئه ورا به دلیل دارا بودن خواص ضدالتهابی به تسکین زخم های جزیی و عفونت های معمولی کمک می کند. از درمان های مهم خانگی برای بیماری های پوستی از جمله گزش پشه، استفاده از آلوئه ورا است
خمیر دندان :
خمیر دندان ها معمولا طعم نعنایی دارند که باعث میشود پوستتان تسکین پیدا کند و خارش کمتر بشود. همچنین خمیردندان خواص رطوبتی دارند و تورم و التهاب ناشی از نیش حشرات را کاهش میدهند.
چای سبز :
کیسه چای سرد باعث تسکین فوری خارش پوست می شود. اسید تانیک (Tannic acid) چای سبز از التهاب و تورم ناشی از نیش پشه جلوگیری میکند.
یک کیسه چای سبز را برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در مقداری آب سرد دقیقه خیس کنید، سپس به مدت ۱۰ دقیقه بر روی ناحیه ای که نیش زده قرار دهید.
قراردادن یخ :
دمای سرد، کاهش دهنده التهاب است. سرما همچنین با بی حس کردن پوست می تواند برای مدت زمان کوتاهی اثرات خارش را از بین ببرد. برای تسکین پشه گزیدگی می توان کیسه حاوی یخ خرد شده را روی محل گزیدگی قرار داد اما از آنجایی که ممکن است به پوست آسیب برساند، نباید مدت زمان طولانی آن را روی پوست قرار داد.
لیمو :
لیمو از ویژگی های ضد التهاب، ضد باکتری، و بی حس کنندگی برخوردار است که آن را به یک درمان طبیعی مفید برای نیش پشه تبدیل می کنند. تنها یک لیمو را برش زده و قسمت داخلی این میوه را روی محل نیش پشه بمالید تا تسکین فوری را تجربه کنید. استفاده از آبلیمو تازه نیز در کاهش احتمال ابتلا به عفونت نقش دارد. البته از لیمو به عنوان اقدامی پیشگیرانه پیش از ترک خانه و رفتن به فضای آزاد استفاده نکنید. این کار نه تنها ناکارآمد است، بلکه قرار گرفتن پوست در معرض نور خورشید می تواند موجب ظهور تاول نیز بشود.